Veri iletiminde kullanılan haberleşme ağları o kadar karmaşık bir yapıya sahiptir ki bu yapı ancak katmanlara ayrılarak açıklanabilmektedir. Katmanlı yapı olarak 2 çeşit model standart olarak kabul edilmiştir. TCP / IP modeli ve OSI modeli. Bu yazımızda katmanlı yapılardan OSI modelini ve OSI katmanlarını inceleyeceğiz.

İlk olarak 1970′ lerin sonu ve 1980′ li yılların başında ortaya sunulan OSI modeli ISO (International Standards Organization) tarafından tavsiye edilen model olmuştur. Temel olarak 7 katmandan oluşur ve fiziksel yapıdan uygulama (yazılım) katmanına kadar indirgenir. Taşınan veri bu katmanlar içerisinde üst katmanlardan altlara inildikçe bit katarı, çerçeve ve paket gibi isimler alır. Bu katmanları tek tek başlıklar halinde sıralayıp daha sonra inceleyelim.

1. Fiziksel (donanım) katman
2. Veri bağlantısı katmanı
3. Ağ katmanı
4. Ulaşım – erişim katmanı
5. Oturum (session) katmanı
6. Sunum katmanı
7. Uygulama katmanı

Fiziksel Katmanı : Verinin adından da anlaşılacağı üzere fiziksel ortamda iletilmesi için gereken yapıyı oluşturan donanımsal katmandır. Veri bit katarı adını alır, 0 ve 1 lerden oluşan bu bilgilerin neyi ifade ettiği bu katmanda saklanır. Veri bakır tel, optik lif veya hava gibi ortamlarda taşınabilir ve bu ortamların her biri OSI modelinde fiziksel katmanda yer alır.

Veri Bağlantısı Katmanı : Noktadan noktaya bağlantının sağlandığı katmana verilen addır. Verinin çerçeve olarak toparlanmış bitlerden oluşur. Bağlantıyı sağlayan, senkronizasyondan sorumlu olan bu katman iletim ortamına erişimi içerir.

Ağ Katmanı : Bir bakıma yol tarifi yapan katmandır. Veri paketler halinde taşınır ve ağ katmanında verinin izleyeceği yolu bulunur, tıkanmalar çözülür, adres tarifi yapılır (adresleme) ve paketleri karşılaştırılır. Yönlendiriciler bu katmanda yer alır.

Ulaşım Katmanı : Oturum katmanı ile ağ katmanı arasında verinin paketlenmesi ve paket açılması işlemleri bu katmanda yapılır. Paketleme ve paket açma işlemleri sırasında hata kontrolü, ayrıştırma işlemleri gerçekleştirilir. Kaynak ve varış noktaları arasında eş zamanlı iletişim bu katman vasıtası ile olur.

Oturum Katmanı : Farklı bilgisayarlar arasında kurulan oturumların oluşması bu katmanda sağlanır. Karşılıklı iki bilgisayarın uygulamalarının eşleştirilmesi ve eş zamanlı çalışması bu katman yardımı ile olur. Sunucu ile istemci bilgisayarlardaki uygulamaların haberleşmesi bu katmanda gerçekleşir.

Sunum Katmanı : Bilgisayarlar arasında gönderilen verinin kodlamasının iki bilgisayar tarafından da anlaşılmasını sağlayan katmandır. Bir bilgisayarda oluşturulan veri karşı bilgisayarda tekrar kodlanıp okunabilir hale gelir. Bu işlem programlama sayesinde olur ve bu işlem sunum katmanında gerçekleşir.

Uygulama Katmanı : Bilgisayardaki uygulamaların ağı kullanabilmesi bu katmanda sağlanacaktır. HTTP, FTP gibi bazı protokoller uygulama katmanında yer alır ve haberleşme aşamasında sunucu ile istemcinin ağ bağlantısında görev alır.